THE CONVERSATION by Kai-Ping Huang, Associate Professor, Natinonal Taiwan University – January 14, 2024
Ba Sàm lược dịch
Sau nhiều tháng vận động căng thẳng, Đảng Dân chủ Tiến bộ (Đảng Dân tiến – DPP) đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan năm 2024, giành được nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp mang tính lịch sử. Tuy nhiên, sự thống trị của đảng đã chuyển từ tuyệt đối sang tương đối; nó chỉ giành được 40% số phiếu bầu tổng thống và không thể giữ được đa số ghế trong cơ quan lập pháp.
Trong khi đó, Quốc dân đảng (KMT) đã không thể giành lại chức tổng thống cũng như đa số ghế trong cơ quan lập pháp. Các ghế còn lại do Đảng Nhân dân Đài Loan (TPP) nắm giữ.
Đảng Nhân dân Đài Loan, mặc dù chiếm vị trí thứ ba trong Viện Lập pháp với 8 ghế, đã đạt được tỷ lệ đáng chú ý là 26% trong cuộc đua tổng thống, vượt lên trên sức nặng của mình khi xét đến nguồn lực hạn chế và sự thành lập gần đây.
Những kết quả này biểu thị một sự thay đổi trong bối cảnh chính trị của Đài Loan. Hệ thống hai đảng lâu đời dường như đang chuyển sang mô hình ba bên lộn xộn.
Tại sao có sự gia tăng của bên thứ ba?
Trong khi nhiệm kỳ tổng thống thứ ba liên tiếp của Đảng Dân tiến có vẻ như là một chiến thắng, thì những vết nứt trên nền tảng bối cảnh chính trị của Đài Loan đang ngày càng lớn.
Nguồn gốc của sự bất ổn này khởi đầu từ năm 2020, khi tâm lý chống chính quyền đã âm ỉ bên dưới bề mặt, ngay cả khi yếu tố Trung Quốc chiếm ưu thế trên các tiêu đề báo chí. Lần này, sự bất mãn đang sôi sục.
Chính phủ Đảng Dân tiến, từng thúc đẩy làn sóng ủng hộ của giới trẻ, giờ đây phải đối mặt với cáo buộc lạm dụng quyền lực và quan trọng là đã không giải quyết được chính những vấn đề đã đưa họ lên nắm quyền vào năm 2016; giá nhà đất tăng vọt, tiền lương trì trệ và bất bình đẳng ngày càng gia tăng. Những tai ương này đã thúc đẩy sự trỗi dậy của Đảng Nhân dân Đài Loan.
Quốc Dân Đảng, trụ cột khác của trật tự cũ, đang nỗ lực đưa ra các giải pháp. Lãi suất trợ cấp được đề xuất của họ có nguy cơ làm bong bóng nhà ở tăng thêm, khiến thế hệ trẻ mà họ rất cần phải chiến thắng lại xa lánh.
Trong khi đó, Đảng Nhân dân Đài Loan đề xuất các giải pháp thay thế – nhà ở công cộng, trợ cấp tiền thuê nhà và thậm chí tăng thuế tài sản – nhằm mục đích làm cho nhà ở thực sự có giá cả phải chăng.
Trong nhiều thập kỷ, quyền lực đã dao động giữa Quốc dân đảng và Đảng Dân tiến, tuy nhiên mức độ hài lòng của cử tri đối với nền dân chủ Đài Loan vẫn giảm xuống dưới 50%.
Số liệu thống kê rõ ràng này phản ánh một cuộc khủng hoảng sâu sắc trong cơ quan đại diện cho dân, một thái độ phản đối kịch liệt chống lại các đảng đã thành lập lâu đời, thường là do nhận thức được sự thất bại trong việc giải quyết các vấn đề cốt lõi.
Đảng Nhân dân Đài Loan, cưỡi trên làn sóng vỡ mộng này, đã thu hút những người khao khát một sự thay đổi chính trị, tập trung vào những nỗi thống khổ trong nước. Nó nổi lên như một ngọn hải đăng hy vọng cho những người đã mất niềm tin vào hệ thống hai đảng.
Tại sao Đảng Dân tiến lại thắng?
Các cuộc thăm dò trước bầu cử đã vẽ ra một bức tranh rõ ràng: hơn 60% mong muốn một sự thay đổi, thoát khỏi sự nắm quyền của Đảng Dân tiến.
Nhưng làn sóng bất mãn đã lan rộng, chia rẽ cử tri giữa Quốc dân Đảng đã thành lập và lực lượng đang lên của Đảng Nhân dân Đài Loan.
Giới trẻ đổ xô đến đảng mới, trong khi Quốc dân đảng thì được những người lớn tuổi ưa chuộng.
Để hất cẳng chính phủ đương thời, một mặt trận thống nhất có vẻ hợp lý. Tuy nhiên, sự hợp tác đã sụp đổ, thay vào đó là sự thù địch leo thang giữa hai đảng đối lập. Bối cảnh rạn nứt này mang lại cho đảng cầm quyền một lợi thế: phe đối lập bị chia rẽ có nghĩa là chiến thắng của chính họ trên thực tế đã được đảm bảo.
Quốc Dân Đảng, liều lĩnh muốn lật ngược thế cờ, đã dùng đến biện pháp bỏ phiếu chiến lược [kêu gọi cử tri của Đảng Nhân dân dồn phiếu cho mình], nhằm đẩy Đảng Nhân dân Đài Loan ra ngoài lề.
Các chiến dịch tiêu cực chống lại Đảng Nhân dân Đài Loan ngày càng gia tăng sau những nỗ lực đàm phán thất bại vào ngày 23 tháng 11. Với việc các phương tiện truyền thông truyền thống của Đài Loan liên kết chặt chẽ với Quốc dân đảng hoặc chính phủ, Đảng Nhân dân Đài Loan đã phải đối mặt với một cuộc chiến khó khăn về thời lượng phát sóng.
Thay vì nhường lại sân khấu, họ chuyển sang sử dụng kỹ thuật số. Họ đã ra mắt kênh YouTube của riêng mình và những người ủng hộ họ dẫn đầu các chiến dịch trực tuyến và ngoại tuyến cũng như tạo ra các kênh tin tức thay thế. Cuộc phản công này đã biến cuộc chiến thành một cuộc đụng độ ba mũi nhọn.
Trận chiến không chỉ là cuộc tranh giành giữa phe chính quyền và phe chống chính quyền. Nó biến thành một cuộc xung đột giữa phương tiện truyền thông truyền thống và sức mạnh đang phát triển của phương tiện truyền thông xã hội.
Cuộc nổi dậy qua kỹ thuật số của Đảng Nhân dân Đài Loan đã thách thức sự thống trị lâu đời của các phương tiện truyền thông truyền thống và tạo ra một không gian để tiếng nói của họ được lắng nghe.
Trong khi kết quả của cuộc bầu cử có thể được định đoạt, chiến trường kỹ thuật số cho thấy một thế lực mới đã xuất hiện trong bối cảnh chính trị Đài Loan.
Tương lai của quan hệ hai bờ eo biển
Trên bình diện quốc tế, tính liên tục dường như là khẩu lệnh.
Mối quan hệ đã được thiết lập với Mỹ, được nuôi dưỡng bởi Tổng thống Thái Anh Văn, có thể sẽ tiếp tục dưới sự dẫn dắt của Phó Tổng thống Tiêu Mỹ Cầm (Bi-khim Hsiao). Thành tích đáng quý của bà với tư cách là cựu đại sứ tại Hoa Kỳ đã truyền cảm hứng cho niềm tin vào việc duy trì mối quan hệ bền chặt.
Tuy nhiên, mối quan hệ xuyên eo biển với Trung Quốc phải đối mặt với một cơn bão tiềm tàng.
Với việc cả Tổng thống và Phó Tổng thống trước đây đều công khai ủng hộ nền độc lập của Đài Loan, Trung Quốc coi họ là một “bộ đôi đòi độc lập”. Lập trường này có thể gây ra những phản ứng gay gắt, từ cắt giảm thương mại hơn nữa thông qua việc chấm dứt hiệp định thương mại tự do cho đến căng thẳng quân sự gia tăng.
Con đường phía trước đòi hỏi phải điều hướng một sự cân bằng tinh tế trong việc duy trì các giá trị dân chủ của Đài Loan, trong khi thừa nhận thực tế địa chính trị phức tạp. Tương lai của mối quan hệ xuyên eo biển Đài Loan phụ thuộc vào việc sự cân bằng này được duy trì tốt như thế nào. Đảng Dân tiến cầm quyền sẽ được đánh giá dựa trên cách họ đi trên dây.
Sự nổi lên của Đảng Nhân dân Đài Loan dường như tạo thêm một tầng phức tạp khác, với những quan điểm có thể khác nhau về chính sách xuyên eo biển Đài Loan. Đảng này tin rằng việc thể hiện thiện chí có thể hạ nhiệt căng thẳng và tránh các biện pháp khắc nghiệt hơn như hạn chế thương mại hoặc leo thang quân sự.
Tuy nhiên, không giống như Quốc Dân Đảng tập trung vào xoa dịu, Đảng Nhân dân Đài Loan chủ trương tăng cường quốc phòng để ngăn chặn sự xâm lược và đảm bảo chung sống hòa bình với Trung Quốc.
Do đó, trong khi viễn cảnh trước mắt về mối quan hệ xuyên eo biển có thể hỗn loạn, thì sự phát triển mạnh mẽ của nền dân chủ Đài Loan mang đến một tia hy vọng về một tương lai nơi chủ nghĩa thực dụng thống trị.
Cuộc bầu cử ở Đài Loan đã cho thấy một nghịch lý: một chiến thắng quen thuộc nhưng lại là một sự thay đổi cơ bản trong cục diện chính trị.
Mặc dù tương lai trước mắt có thể không chắc chắn, sự trỗi dậy của Đảng Nhân dân Đài Loan và sự hỗ trợ liên tục của Hoa Kỳ mang lại hy vọng về một nền dân chủ cởi mở và phản ứng nhanh hơn.
BA SÀM 